Jangle Bandhu Yashogatha: अंबड तालुक्यातील वडीकाळ्या गावात राहणाऱ्या बबन, बाळासाहेब आणि दिनकर या जंगले बंधूंनी आपल्या मेहनतीने आणि दूरदृष्टीने शेतीत एक अनोखा आदर्श निर्माण केला आहे. त्यांनी रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांना पूर्णपणे फाटा देत १२५ एकर जमिनीवर विषमुक्त जैविक शेतीचे यशस्वी मॉडेल उभे केले आहे. देशी गायींच्या संगोपनाला केंद्रस्थानी ठेवून त्यांनी शेती, पर्यावरण आणि मानवी आरोग्य यांचा समतोल साधला आहे. ही यशोगाथा केवळ शेतकऱ्यांसाठीच नव्हे, तर प्रत्येकासाठी प्रेरणादायी आहे.
जंगले कुटुंबाचे देशी गायींशी असलेले नाते सुमारे ७५ वर्षांपूर्वीपासून आहे. त्यांच्या वडिलांना आंदणात मिळालेली एक गाय आज ३३ गायींच्या मोठ्या गोठ्यात रूपांतरित झाली आहे. या गायी केवळ दूध आणि तूप यांच्यासाठीच नाही, तर शेण आणि गोमूत्र यांच्या माध्यमातून जैविक खत तयार करण्यासाठीही आधारस्तंभ ठरल्या आहेत. जंगले बंधूंच्या गोठ्यातून दरवर्षी सुमारे ४५ ट्रॉली शेणखत मिळते. हे शेणखत जीवामृत आणि दशपर्णी अर्क यांच्यासोबत मिसळून त्यांच्या संपूर्ण शेतीसाठी नैसर्गिक खत म्हणून वापरले जाते. या पद्धतीने त्यांनी रासायनिक खतांवर अवलंबित्व पूर्णपणे बंद केले आहे.
सौर कृषी पंप घेण्यासाठी आता कुठेच जाण्याची गरज नाही; घरूनच करा अर्ज, जाणून घ्या सविस्तर माहिती
या जैविक खताच्या जोरावर त्यांनी १० एकर जमिनीवर मोसंबीची बाग फुलवली आहे. या बागेतील फफळे विषमुक्त आणि रसायनमुक्त असल्याने बाजारात त्यांना विशेष मागणी आहे. आजकाल ग्राहकांचा कल नैसर्गिक आणि आरोग्यदायी अन्नपदार्थांकडे वाढत आहे, आणि याचाच फायदा जंगले बंधूंना मिळाला आहे. त्यांच्या मोसंबीच्या बागेने त्यांना बाजारात एक वेगळी ओळख मिळवून दिली आहे.
शिवाय, २०२३ मध्ये त्यांनी १०० क्विंटल तूर आणि १०० क्विंटल शाळू ज्वारीचे उत्पादन घेतले. विशेष म्हणजे, या पिकांसाठी कोणत्याही रासायनिक खतांचा किंवा कीटकनाशकांचा वापर झाला नाही. ही यशस्विता त्यांच्या जैविक शेतीच्या सातत्यपूर्ण प्रयत्नांचे आणि कौशल्याचे फलित आहे. त्यांनी शेतीत स्वयंपूर्णता मिळवण्यासाठी पारंपरिक आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा सुंदर मेळ घातला आहे.
Mango nursery solapur: सोलापूरच्या शेतकऱ्याची यशोगाथा; आंबा नर्सरीतून दरवर्षी 7 लाखांची कमाई
जंगले बंधूंचा दुग्धव्यवसायही त्यांच्या उत्पन्नाचा महत्त्वाचा आधार आहे. त्यांच्या गायींपासून दररोज १२ लिटर दूध मिळते, ज्यावर प्रक्रिया करून दरमहा सुमारे ७ किलो शुद्ध देशी तूप तयार होते. या तुपाला बाजारात प्रति किलो ८०० रुपये असा चांगला दर मिळतो. यामुळे त्यांचा दुग्धव्यवसायही आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरला आहे.
जनावरांच्या चाऱ्याची गरज पूर्ण करण्यासाठी त्यांनी १५ एकर जमिनीवर ज्वारीची लागवड केली आहे. यामुळे वर्षभर जनावरांना पुरेसा चारा आणि कडबा उपलब्ध होतो. परिणामी, त्यांची जनावरे निरोगी राहतात आणि दूध व इतर उत्पादनांचे प्रमाणही उत्तम राहते. या नियोजनामुळे त्यांनी बाहेरील संसाधनांवर अवलंबित्व कमी करत स्वयंपूर्ण शेतीचे मॉडेल तयार केले आहे.
जंगले बंधूंची ही यशोगाथा केवळ शेतीपुरती मर्यादित नाही, तर ती पर्यावरण संरक्षण आणि मानवी आरोग्याच्या दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाची आहे. त्यांनी दाखवून दिले आहे की, देशी गायी आणि जैविक शेतीच्या जोरावर शाश्वत आणि फायदेशीर शेती शक्य आहे. त्यांचे हे मॉडेल इतर शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक ठरू शकते.
