Dhanya utpadan Record: 2025 या वर्षात जागतिक धान्य उत्पादन विक्रमी स्तरावर पोहोचण्याचा अंदाज आहे. संयुक्त राष्ट्रांच्या खाद्य व कृषी संघटनेने (FAO) आपल्या ताज्या अहवालात सांगितले की, यंदा एकूण धान्य उत्पादन 292.5 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, जे गेल्या वर्षीच्या तुलनेत 2.3 टक्क्यांनी अधिक आहे. हा आकडा मागील अंदाजापेक्षा 1.4 कोटी टनांनी जास्त आहे. भारत, पाकिस्तान, ब्राझील आणि दक्षिण-पूर्व आशियातील काही देशांमधील चांगली पीक संभावना यामागील प्रमुख कारण आहे. मात्र, या सकारात्मक चित्रासोबतच काही आव्हानेही आहेत, ज्यामुळे धान्य उत्पादन आणि पुरवठा साखळीवर परिणाम होऊ शकतो.
प्रमुख धान्य उत्पादन अंदाज
गेहूं: यंदा जागतिक गहू उत्पादन 80.53 कोटी टनांपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे. गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यात 0.9 टक्के वाढ अपेक्षित आहे, तर मागील अंदाजापेक्षा 0.7 टक्के जास्त उत्पादन होईल. भारत आणि पाकिस्तानमधील चांगली पैदावार याला मुख्य कारण आहे.
इतर धान्य: मक्का, ज्वारी, बाजरी यांसारख्या मोट्या अनाजांचे उत्पादन 126.2 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, असा अंदाज आहे. यात गेल्या वर्षीच्या तुलनेत 3.5 टक्के वाढ होईल. भारत आणि ब्राझीलमधील मक्का उत्पादनात झालेली सुधारणा यामागील महत्त्वाचा घटक आहे.
तांदूळ: 2025-26 मध्ये तांदूळ उत्पादन (मिल्ड आधारावर) 55.56 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, जो एक नवीन विक्रम ठरेल. यात वार्षिक 1 टक्के वाढ अपेक्षित आहे. भारत, बांगलादेश, पाकिस्तान आणि व्हिएतनाममधील वाढलेली उपज याला कारणीभूत आहे.
अनाजाचा वापर आणि साठा
2025-26 मध्ये जागतिक अनाज वापर 290 कोटी टनांपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे, जो गेल्या वर्षीच्या तुलनेत 0.8 टक्क्यांनी जास्त आहे. गहू वापरात 0.8 टक्के वाढ अपेक्षित आहे, परंतु चीन, अमेरिका आणि मोरोक्कोमधील मागणी कमी झाल्याने हा अंदाज 40 लाख टनांनी कमी करण्यात आला आहे. तांदूळ वापर 55.04 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, ज्यात 1.8 टक्के वाढ होईल. भारतात वाढती अन्न मागणी आणि इथेनॉल उत्पादन हे यामागील प्रमुख कारण आहे.
जागतिक अनाज साठा 2025-26 च्या अखेरीस 88.91 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, ज्यात 2.2 टक्के वाढ अपेक्षित आहे. यामध्ये गहू साठा 32.1 कोटी टन, मोटे अनाज 35.36 कोटी टन आणि तांदूळ साठा 21.44 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, जो एक विक्रमी स्तर आहे.
जागतिक व्यापार
2025-26 मध्ये एकूण अनाज व्यापार 48.69 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, ज्यात 1.2 टक्के वाढ होईल. मक्का निर्यातात 1.9 टक्के घट अपेक्षित आहे, यामागे युक्रेनमधील पुरवठा कमी होणे हे प्रमुख कारण आहे. जौ आणि ज्वारीच्या व्यापारात अनुक्रमे 2.8 टक्के आणि 15.3 टक्के वाढ होण्याची शक्यता आहे. गहू व्यापारात 4 टक्के वाढ अपेक्षित आहे, परंतु रशियाच्या निर्यातात घट झाल्याने हा अंदाज 6 लाख टनांनी कमी करण्यात आला आहे. तांदूळ व्यापार 6.08 कोटी टनांपर्यंत पोहोचेल, ज्यात कंबोडिया आणि व्हिएतनामच्या निर्यातीमुळे 2 टक्के वाढ होईल.
| धान्य | उत्पादन (कोटी टन) | वापर (कोटी टन) | साठा (कोटी टन) | व्यापार (कोटी टन) |
|---|---|---|---|---|
| गहू | 80.53 | – | 32.1 | – |
| मोटे अनाज | 126.2 | – | 35.36 | – |
| तांदूळ | 55.56 | 55.04 | 21.44 | 6.08 |
| एकूण | 292.5 | 290 | 88.91 | 48.69 |
आव्हाने आणि धोके
FAO च्या अहवालानुसार, जागतिक अनाज उत्पादनात वाढ होत असली तरी काही मोठी आव्हाने कायम आहेत. हवामान बदलामुळे येणाऱ्या अनिश्चितता आणि चरम हवामान घटना (जसे की दुष्काळ आणि पूर) उत्पादनावर परिणाम करू शकतात. याशिवाय, युक्रेनमधील संघर्ष आणि इतर भू-राजनीतिक तणाव जागतिक पुरवठा साखळी आणि व्यापारावर विपरीत परिणाम करू शकतात. युरोपियन युनियनमध्ये गहू आणि कापसाचा लागवड क्षेत्रात घट झाली आहे, तर युक्रेनमधील उत्पादनावर संकट कायम आहे.
2025 मध्ये जागतिक अनाज उत्पादन विक्रमी स्तरावर पोहोचण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे अन्न सुरक्षेला बळ मिळेल. भारतासारख्या देशांमधील चांगली पैदावार यात महत्त्वाची भूमिका बजावेल. मात्र, हवामान बदल आणि भू-राजनीतिक अस्थिरता यामुळे पुरवठा साखळीवर परिणाम होऊ शकतो. या आव्हानांचा सामना करण्यासाठी जागतिक स्तरावर समन्वित प्रयत्नांची गरज आहे.
1 thought on “Dhanya utpadan Record: जागतिक धान्य उत्पादनात यंदा विक्रमी वाढ, पण कायम आहे हा मोठा धोका; वाचा सविस्तर”