Kharip Hangam Sudharit Vima: महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी खरीप हंगाम २०२५ साठी सुधारित प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेची अंमलबजावणी सुरू झाली आहे. नैसर्गिक आपत्ती, कीड आणि रोगांमुळे पिकांचे होणारे नुकसान भरून काढण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना आर्थिक संरक्षण देण्यासाठी ही योजना राबवली जाते. यंदा या योजनेत काही महत्त्वाचे बदल करण्यात आले असून, शेतकऱ्यांना केवळ एक रुपया प्रति अर्ज भरून विमा उतरवता येणार आहे. चला तर मग, या योजनेची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
योजनेत सहभागी होणारी पिके
खरीप २०२५ साठी अधिसूचित क्षेत्रातील खालील पिकांना विमा संरक्षण मिळेल:
- भात (धान), खरीप ज्वारी, बाजरी, नाचणी (रागी)
- मका, तूर, मूग, उडीद
- सोयाबीन, भुईमूग, तीळ
- कारळे, कापूस, कांदा
या १४ पिकांसाठी अधिसूचित क्षेत्रातील शेतकरी या योजनेत सहभागी होऊ शकतात.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि महत्त्वाच्या बाबी
- अंतिम मुदत: विमा अर्ज भरण्यासाठी अंतिम तारीख ३१ जुलै २०२५ आहे.
- अॅग्रिस्टक नोंदणी: शेतकऱ्यांचा अॅग्रिस्टक नोंदणी क्रमांक असणे बंधनकारक आहे.
- ई-पीक पाहणी: ई-पीक पाहणी करणे अनिवार्य आहे. विमा अर्जात नमूद केलेले पीक आणि ई-पीक पाहणीत नोंदवलेले पीक यात तफावत आढळल्यास अर्ज रद्द होईल आणि भरलेला विमा हप्ता जप्त केला जाईल.
- सहभाग ऐच्छिक: कर्जदार आणि बिगर-कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी ही योजना ऐच्छिक आहे. कर्जदार शेतकऱ्यांनी विमा न घ्यायचा ठरवल्यास, अंतिम मुदतीपूर्वी किमान सात दिवस आधी बँकेला लेखी कळवावे लागेल.
- फसवणुकीवर कठोर कारवाई: फसवणूक करणाऱ्या शेतकऱ्यांना किमान पाच वर्षांसाठी काळ्या यादीत टाकले जाईल आणि त्यांना शासनाच्या कोणत्याही योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
- नुकसान भरपाई: मंजूर नुकसान भरपाई थेट शेतकऱ्यांच्या आधार संलग्न बँक खात्यात केंद्र सरकारच्या पोर्टलद्वारे जमा होईल.
- जोखीम स्तर: सर्व पिकांसाठी जोखीम स्तर ७० टक्के आहे.
- सीएससी शुल्क: विमा अर्जासाठी प्रति शेतकरी ४० रुपये मानधन विमा कंपनीकडून कॉमन सर्व्हिस सेंटर (सीएससी) यांना दिले जाते. शेतकऱ्यांनी यापेक्षा जास्त शुल्क देऊ नये.
विमा संरक्षणाच्या बाबी
ही योजना पिकांच्या पेरणीपासून काढणीपर्यंतच्या कालावधीत विविध जोखमींपासून संरक्षण देते. यामध्ये खालील बाबींचा समावेश आहे:
- पेरणीपूर्व किंवा लावणीपूर्व नुकसान
- हंगामातील प्रतिकूल परिस्थितीमुळे होणारे नुकसान
- नैसर्गिक आग, वीज कोसळणे, गारपीट, वादळ, चक्रीवादळ, पूर, भूस्खलन, दुष्काळ, पावसातील खंड, कीड व रोग यामुळे होणारी उत्पादनातील घट
- स्थानिक नैसर्गिक आपत्तीमुळे होणारे नुकसान
- काढणीपश्चात पिकांचे नुकसान
पिक कापणी प्रयोगाद्वारे सरासरी उत्पादन हे त्या महसूल मंडळाच्या उंबरठा उत्पादनापेक्षा कमी आल्यास, त्या पिकाचा विमा घेतलेल्या सर्व शेतकऱ्यांना समप्रमाणात नुकसान भरपाई मिळेल. उंबरठा उत्पादन हे मागील सात वर्षांतील सर्वाधिक उत्पादनाच्या पाच वर्षांच्या सरासरीवर आधारित निश्चित केले जाते.
पिकनिहाय विमा संरक्षित रक्कम आणि हप्ता
खालील तक्त्यात पिकनिहाय विमा संरक्षित रक्कम आणि शेतकऱ्यांना भरावा लागणारा हप्ता (प्रति हेक्टर) दर्शवला आहे:
पीक | विमा संरक्षित रक्कम (रु./हे.) | शेतकऱ्यांचा हप्ता (रु./हे.) |
---|---|---|
भात | 49,000 ते 61,000 | 122.50 ते 1,220 |
नाचणी | 15,000 ते 40,000 | 37.50 ते 100 |
उडीद | 22,000 ते 26,600 | 55.00 ते 500 |
ज्वारी | 25,500 ते 33,000 | 63.75 ते 660 |
बाजरी | 26,000 ते 32,000 | 75.00 ते 640 |
भुईमूग | 38,098 ते 45,000 | 95.25 ते 900 |
सोयाबीन | 30,000 ते 58,000 | 75.00 ते 1,160 |
कारळे | 20,000 | 50.00 |
मूग | 22,000 ते 28,000 | 55.00 ते 560 |
कापूस | 35,000 ते 60,000 | 87.50 ते 1,800 |
मका | 36,000 | 90.00 ते 720 |
कांदा | 68,000 | 170.00 ते 3,400 |
तीळ | 27,000 | 67.50 |
तूर | 37,218 ते 47,000 | 93.75 ते 940 |
टीप: विमा संरक्षित रक्कम आणि हप्ता जिल्हानिहाय बदलू शकतो.
विमा अर्ज कसा आणि कुठे करावा?
शेतकरी खालील पद्धतींनी विमा योजनेत सहभागी होऊ शकतात:
- प्राधिकृत बँकेत: शेतकऱ्याने अॅग्रीस्टॅक नोंदणी क्रमांक, ७/१२ उतारा, बँक पासबुक, आधार कार्ड आणि पिक पेरणीचे स्वयं घोषणापत्र घेऊन प्राधिकृत बँकेत अर्ज करावा. विमा हप्ता भरून सहभाग नोंदवावा.
- कॉमन सर्व्हिस सेंटर (सीएससी): जवळच्या आपले सरकार सेवा केंद्रातून अर्ज करता येईल.
- ऑनलाइन पोर्टल: केंद्र सरकारच्या www.pmfby.gov.in या संकेतस्थळावर ऑनलाइन अर्ज करता येईल. अर्ज प्रक्रिया सोपी असून, शेतकऱ्यांना फक्त १ रुपये पेमेंट करावे लागेल. पेमेंट डेबिट कार्ड, इंटरनेट बँकिंग, यूपीआय किंवा क्यूआर कोडद्वारे करता येईल.
अर्ज केल्यानंतर शेतकऱ्यांना मोबाइलवर अर्ज क्रमांक आणि विम्याच्या रकमेची माहिती असलेला संदेश मिळेल. अर्जासोबत बँक पासबुकचा फोटो, डिजिटल सहीसह ७/१२ आणि ८-अ उतारा एकाच पीडीएफ फाइलमध्ये अपलोड करावे लागतील.
योजना राबविणाऱ्या विमा कंपन्या
योजनेसाठी खालील विमा कंपन्यांना जबाबदारी देण्यात आली आहे:
- भारतीय कृषी विमा कंपनी: अहमदनगर, नाशिक, चंद्रपूर, सोलापूर, जळगाव, सातारा, वाशीम, बुलढाणा, सांगली, नंदुरबार, परभणी, वर्धा, नागपूर, नांदेड, ठाणे, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, हिंगोली, अकोला, धुळे, पुणे, जालना, गोंदिया, कोल्हापूर, छत्रपती संभाजीनगर, भंडारा, पालघर, रायगड, यवतमाळ, अमरावती, गडचिरोली.
- आयसीआयसीआय लोंबार्ड जनरल इन्शुरन्स कंपनी: लातूर, धाराशिव, बीड.
अधिक माहितीसाठी संपर्क
- कृषी रक्षक पोर्टल हेल्पलाइन: १४४४७
- स्थानिक कृषी विभाग कार्यालय
- संबंधित विमा कंपनी
प्रधानमंत्री पीक विमा योजना शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींपासून आर्थिक संरक्षण देण्यासाठी एक महत्त्वाचा आधार आहे. सुधारित योजनेमुळे शेतकऱ्यांना कमी हप्त्यात विमा संरक्षण मिळणार आहे. शेतकऱ्यांनी वेळेत अर्ज करून आणि ई-पीक पाहणी पूर्ण करून या योजनेचा लाभ घ्यावा. फसवणुकीपासून दूर राहून आणि आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवून शेतकरी या योजनेचा पूर्ण फायदा घेऊ शकतात.
3 thoughts on “Kharip Hangam Sudharit Vima: खरीप २०२५ साठी सुधारित पीक विमा योजना; विमा कुठे, कसा आणि किती भरायचा? जाणून घ्या सविस्तर माहिती”